علّت‏ها و فلسفه‏هايي که براي ضرورت و لزوم وجود پيامبر گفته‏اند، همان علّت‏ها براي ضرورت وجود جانشين و وصيّ پيغمبر نيز صادق است که پس از وفات آن حضرت لازم است بوده باشد تا مردم به جانشين پيغمبر در شؤون مختلف زندگي خود مراجعه کنند، همان‏گونه که به پيغمبر مراجعه مي‏کردند، پس بر خداوند متعال واجب است که او را نصب فرمايد و بر مردم نيز واجب است آن امام را بشناسند؛ زيرا که پيروي کردن بدون معرفت و شناخت امکان ندارد.

اگر کسي اشکال کند که: علّت برانگيختن پيغمبر با اين مورد فرق مي‏کند؛ زيرا که مردم در امور معاش و شؤون

شيخ مفيد ره در ارشاد باب 36 مقداري از ادله امامت حضرت قائم حجه بن الحسن عليهما السلام را بيان مي کند. باين نحو: و من ذلک يعني از جمله دليلها آنچه حکم مي کند بر آن عقل باستدلال صحيح اينست که در هر زمان بايد امام معصوم از گناه باشد و کامل باشد و بي نياز از همه مردم در احکام و علوم، زيرا محال است که براي مکلفين حجتي در روي زمين وجود نداشته باشد که بواسطه او بصلاح نزديکتر و از فساد و تبهکاري دور شوند (اين محال است)، بايد تعليم دهال جهال را و

و دليل بودن مهدي موعود. از قرآن مجيد آيه شريفه ليظهره علي الدين کله و لو کره المشرکون است. [1] سعيد بن جبير روايت کرده که مقصود مهدي است که از عترت فاطمه (ع) ميباشد. و کسيکه گفته است مقصود عيسي است مطابق آنچه گفتم با هم منافات ندارد. مقاتل بن سليمان و مفسرين پيروان او گفته اند: مقصود خداوند از آيه و انه لعلم للساعه [2] مهدي آخر الزمان است که بعد از ظهور او علائم روز قيامت آشکار ميشود. و پاسخ کسيکه از راه طول زمان غيبت، منکر مهدي عليه السلام شده، بدو گونه

است: يکي نقلي و ديگري عقلي. در جواب نقلي گوئيم از روايات گذشته دانستم که سه نفر در آخر الزمان خواهند آمد و هيچکدام جز مهدي پيشوا نيست. 

اما دليل ديگر که وي آن را با نام دليل علمي براي اثبات وجود تاريخي مهدي مي آورد اين است که وي شخص معيني بوده، متولد شده، زندگي کرده و با پايگاههاي مردمي و نزديکان خود در ارتباط بوده است.

اين دليل همان گونه که شهيد صدر، رحمة اللّه عليه، مي گويد از يک تجربه واقعي مايه مي گيرد. تجربه اي که دسته اي از مردم مدت هفتادسال تقريبا با آن زندگي کرده اند، يعني زمان غيبت صغري.

شهيد صدر در اين جا نگرشي از اين غيبت به دست مي دهد و مباني آن را بيان مي کند. وي نقش امام مهدي، عليه السلام، و نقش سفيران چهارگانه را توضيح مي دهد. توقيعاتي که از آن حضرت وارد شده يعني نامه ها و جوابها همگي به يک اسلوب و با يک سبک و نظم خاص است. 

دليل علمي تجربه است، تجربه اي که مدت زمان هفتاد سال گروهي از مردم با آن زندگي کردند؛ يعني غيبت صغري که بايستي مختصري درباره اين غيبت [1] ، توضيح دهيم:

غيبت صغري مرحله اول امامت حضرت مهدي، عليه السلام، بوده است. از ابتدا چنين مقدر بوده که آن حضرت پس از رسيدن به امامت مي بايستي بلافاصله از ديد عمومي پنهان شود و در ظاهر از آنچه در جامعه رخ مي دهد فاصله بگيرد؛ اگر چه در واقع او از نزديک همه وقايع را احساس و ادراک مي کند.

از سوي ديگر، درهاي اميد براي نجات از وضع کنوني بسته شده است و سازمان هايي که بدين منظور، تأسيس شده اند، کارآيي لازم را ندارند وآلت دست دولت هاي بزرگ شده اند

اثبات وجود امام زمان (عج)از طریق:

الف)عقل:
الف:مطلبي که مسلم است اين مي باشد که هميشه پولهاي تقلبي مشابه پولهاي اصلي است وپولي که
اصلي آن وجودندارد تقلبي آن هم وجود ندارد پيداشدن کساني که خودرا حضرت مهدي معرفي
نموده اند (که البته دروغگو بوده اند)خوداشاره به اين مطلب دارد که حتما امام زماني وجود دارد
که نمونه تقلبي آن موجود مي باشد
ب:روزي امام صادق(ع)ازشاگردش هشام پرسيد آيابه من نمي گوئي که باعمرابن عبيد چه کردي
وچگونه ازاوسوال پرسيدي؟هشام گفت:خبربه .
برای دانلود کتاب اثبات زنده امام زمان (عج)اینجا کلیک کنید

امام واجب باشد ليهلک من هلک عن بينه و يحيي من حي عن بينه و بالجمله قاعده لطف مقتضي وجوب وجود معصوم است‏ در هر عصر و وجوب وجود امام است در اين عصر که بعد از نبي خاتم است و اگر انسان عاقل اندکي تامل کند و تفکر نمايد در کيفيت خلقت خود و ترتيب جوارح و اعضاء و تدبير مايحتاج و غذا و غرض اصلي از وجود خود و ملاحظه مخلوقي که از براي انتظام مدار و معاش او خلق شده نمايد ميداند که حکيم علي الاطلاق همچو وجودي را بدون سرکرده و رئيس حاکم عالم عادل نميگذارد و حکمت بدون وجود او ناقص ميماند بلکه وجود چنين رئيس در جميع ازمنه و اوقات لازم باشد و عالم وجود بدون آن قوام نيابد و رشته وجود نطم عالم به نبودن او گسيخته گردد - و اجمال کلام در اين مقام اينست که انسان را بالحسن و العيان دو جزء ميباشد - يکي نفس که آنرا روح و جان و عقل و دل نيز گويند و آن از عالم مجردات و ملکوت باشد که بعضي آنرا عالم امر گويند که خداوند فرموده يسئلونک عن الروح قل الروح من امر ربي و اين اشاره باشد بر آنکه معرفت آن بحواس ظاهره نشايد و ادراک کنه کن و بيان حقيقت آن بتحرير و تقرير نيايد و آنکه معرفت آن بحواس ظاهره نشايد و ادراک کنه آن و بيان حقيقت آن بتحرير و ت قرير نيايد و آنکه معصوم فرموده که من عرف نفسه فقد عرف ربه تاييد اين نمايد و او است جزء اشرف اعظم بلکه حاق حقيقت بنيآدم و اليه الاشاره بقول الخاتم خلقتم للبقاء لا للفناء بل لعله المراد بقوله تعالي کل شئي هالک الا وجهه يعني وجه الشئي لا وجه الله بنابر قول ببقاء ارواح در نفخه اولي بلي بچشم دل او را توان ديد و بملاحظه آثار بر وجود آن توان مطلع گرديد و از مشاهده منامات بر حرکات و سکنات و تصرفات و جمله از استعدادات آن اطلاع توان يافت.

اخبار داله بر اينکه زمين خالي از حجه معصوم نميشود و اخبار در اين مضمار بسيار است ثقه‌الاسلام شيخ‏ کليني قدس سره در کتاب کافي بسند خود از حسين بن ابي العلا روايت کرده که از حضرت صادق عليه السلام پرسيده ميشود که در روي زمين امامي نباشد فرمود نه عرض کردم که ميشود دو امام در آن باشد فرمود نه مگر اينکه يکي از آن دو صامت بوده باشد - و نيز روايت کرده از اسحق بن عمار از آن بزرگوار که فرمود زمين خالي نميشود مگر اينکه در آن امامي باشد از براي آنکه اگرمومنين چيزي زياد نمايند رد کند و اگر چيزي ناقص کنند آنرا تمام فرمايد - و نيز بسند خود از عبد الله‏ بن سليمان عامري از آن جناب روايت کرده که فرمود زمين زايل نميشود مگر اينکه از براي خدا در آن حجتي باشد که حلال و حرام را

اصل اول - يکي از واجبات عقلي اينست که رياست ديني از جانب خداوند بر بندگان لطفي است الهي [1] همان طور که معرفت بر هر مکلفي واجب است، رياست ديني نيز واجب ميباشد. زيا ما بالعيان مي بينيم که هر گاه مردم از وجود رئيس با مهابتي که دشمنان را عقب زند و جنايتکاران را ادب کند و دست افراد متقلب را کوتاه گرداند و شر اقويا را از سر ضعفا برطرف نمايد، بي نصيب بمانند در اجتماع فساد پديد ميايد و نيرنگها شايع ميشود، و فساد اخلاق افزون ميگردد، و اصلاحات تقليل مييابد. ولي اگر رئيس متصف باوصاف مذکوره در ميان مردم باشد درست کار بعکس خواهد بود، يعني احتياجات آنها بصلاح ميانجامد و در زندگي آنان گشايش روي ميدهد و فساد و تباهي تقليل مييايد چنانکه بر خردمندان پوشيده نيست.

يکي از علماء اماميه گويد بر ما و بر هر عاقلي که ايمان بخدا و رسول و قرآن و پيغمبران پيش از پيغمبر ما محمد (ص) دارد لازمست تامل کند در حال امتهاي گذشته و قرنهاي از ميان رفته و با اين تامل دريابيم که وضع رسولان و امتهاي گذشته شبيه وضع امت ما بوده است از اينرو که نيرومندي هر ديني در زمان پيغمبران گذشته وابسته پذيرائي و قدرداني امتها بوده است از رسولان خود که سبب کثرت پيروان او ميشده در آن عصر و زمان و هيچ امتي بعد از شيوع اسلام چون امت اسلامي مطيع پيغمبر خود نبوده زيرا پيغمبران بزرگي که پيش از پيغمبر ما مدار شريعت گذاري وحي بودند همان نوح است و ابراهيم و موسي و عيسي عليهم السلام هم آنانند که

يکي از دلايل، دليل عقل است و عقل با استدلال صحيح حکم مي کند که در هر زماني حتما نياز به وجود امام معصوم (از گناه و خطا) است که کامل باشد و در علوم و احکام، نياز به کسي نداشته باشد؛ زيرا محال است براي مکلّفين، زماني وجود داشته باشد که آنان داراي حجّتي نباشند تا در پرتو او به صلاح نزديک شوند و از تباهي دور گردند و همه مستضعفان (آنان که دستشان به جايي نمي رسد و مظلوم واقع شده اند) نياز به کسي دارند که ستمگران و جنايتکاران را تأديب کند، سرکشان را از نافرماني به راه راست سوق دهد و آنان را از طغيان باز دارد، آموزگار نادان و هشيار کننده غافلان و

عقل حکم مي نمايد که لطف از جانب خداي تعالي امري لازم و حتمي است. لطف آن است که خداوند وسائلي فراهم آورد که بنده اش بتواند به او تقرب جويد و از

معصيتش باز ايستد، به حدي که هيچ راه عذري براي کسي باقي نگذارد، بدون اينکه اجباري در کار باشد. خداوند مي فرمايد: لئلا يکون للناس علي الله حجه: تا اينکه مردم بر خداوند حجت و برهاني نداشته باشند. بر اين اساس، عقل به ارسال پيامبران حکم مي نمايد تا خواست خداوند را به مردمان برسانند و اموري که آنان را به خدا نزديک يا دور مي سازد، بر ايشان تبيين کنند. از طرف ديگر، انبياء بايد در ميان مردم به عدل حکم نمايند. که لازمه اين بر پائي عدالت، منزه و معصوم بودن آنان از هر گناه و زشتي و عيب است. در امتداد رسالت،

هنگامي که به اهميت «مقاومت»، و «ابعاد» آن توجه يافتيم، و هنگامي که دانستيم که وظيفه نگهباني«دين خدا»، و سرپرستي امت، و حفظ موجوديت اسلام، در عصر غيبت، با «نايب امام» است، ابعاد وسيع اين تکليف بزرگ، هم در مورد نايب امام، و هم در مورد وظايف مردم و مسئوليتهاي جامعه نسبت به او، بخوبي دانسته مي شود.

نايب امام، بايد دين خدا را، و ميراث انبيا را، و فرهنگِ اسلام را، و حوزه مسلمين را، و عزت مؤمنين را، همه را، د رعصرِ خويش حراست کند، و اين مجموعه را، به نسلهاي آينده برساند. مردم نيز بايد، در اداي اين تکاليف، همه گونه به او کمک کنند. و پر روشن است که چنين وظيفه اي سنگين، جز با داشتن قدرت، عملي نيست. و داشتن قدرت جز با داشتن حاکميت شدني نيست.

حاکم حسکاني حنفي به سند خود از عبداللَّه بن عمر در تفسير آيه فوق نقل کرده که مقصود از آن، محمّد و اهل بيت اوست. [5] .

تمام مذاهب اسلامي بر اصل مسئله ظهور حضرت مهدي‏عليه السلام از ذريّه پيامبر اکرم‏صلي الله عليه وآله اتفاق نظر دارند. همه معتقدند که در آخر الزمان شخصي به نام مهدي‏عليه السلام ظهور کرده، زمين را پر از عدل و داد خواهد کرد، همان گونه که از ظلم و جور پر شده است.

چهارمين پرسش اين است که با روشن شدن امکانِ طول عمر و غيبت طولاني، چگونه به وجود امام مهدي (ع) و تولّد او مي‌رسيم؟

با فرض نقل چند روايت از پيامبر اسلام (ص) آن‌هم براي قانع‌شدن به يک امر غير متعارف، آيا مي‌توانيم به وجود امام دوازدهم ايمان پيدا کنيم؟

چگونه ثابت مي‌کنيم که امام مهدي (ع) يک وجود حقيقي و تاريخي دارد و افسانه‌اي نبوده که تعدادي از مردم به خاطر شرايط حادّ اجتماعي و رواني آن را در دل خود پرورانده‌اند؟

پاسخ شهيد صدر به اين پرسش با توجه به ابعاد متعدد آن، در دو مرحله بوده و به دو گونه آن را مطرح کرده است.

خواننده عزيز! خداوند من و شما را بر انديشه محکم و استوار و ايمان به حقّ در دنيا و آخرت پايدار نمايد، و بين ما و خلف منتظر از خاندان عصمت و طهارت جمع فرمايد. بدان که هيچ راهي براي اثبات امامت نيست مگر نصّ و معجزه. زيرا همان‏طور که در جاي خود ثابت شده از جمله شرايط امام، عصمت است که اگر امام معصوم نباشد، هدف از نصب او تحقّق نمي‏يابد، و به اصطلاح نقض غرض لازم مي‏آيد.

عصمت حالتي است نفساني و مرتبه‏اي است که از نظر مردم پوشيده است و کسي آن را نمي‏داند مگر خداوند و کساني که خداوند علم آن را به آن‏ها الهام فرموده باشد. در اين رابطه بر خداوند است که امام معصوم را با يکي از دو راه به مردم معرفي کند:

يکي از مباحث مهم در حوزه‏ي مهدويّت، اثبات وجود امام زمان (عليه‏السّلام) است. اين نکته، بسيار مهم وزير بنايي است. اساس حرکت تخريبي مخالفان نيز براي ايجاد شبهه و شک در اين رکن رکين است و در روايات ما نيز اشاره شده است که طول غيبت حضرت، باعث به وجود آمدن شک و شبهه در قلوب افراد متزلزل مي‏شود تا آن‏جا که عده‏اي مي‏گويند: «اصلاً، امامي نيست و چنين فردي متولّد نشده است.»! [1] لذا اثبات وجود امام و بلکه اثبات اضطرار به او، نکته‏ي مهمي است که در حوزه‏ي مهدي پژوهي، نقش بسزايي دارد.

راه‏هاي اثبات وجود امام، متعدّد و مختلف است، در هر حوزه بحثي با همان زبان اين استدلالها بررسي مي‏شود تاريخ، عقل و تجربه و کشف، براي خود طرق خاصي دارند امّا در اين شماره، راه اثبات امام مهدي (عليه‏السّلام) از نظر قرآن و وحي را پي مي‏گيريم

شرع مقدس نيز به گونه هاي مختلفي، ضرورت حجت را در هستي و نظام آفرينش، بيان فرموده است و آيات و روايات متعدّدي در اين باره وجود دارد که ملاصدرا(ره) در تفسير گران سنگ خويش بر قرآن مجيد و شرح اصول کافي متعرض آن شده و ما نمونه هاي را نقل مي کنيم.

1. ايشان در تفسير آيه شريفه (ثم قفّينا علي آثارهم برسلنا وقفّينا بعيسي بن مريم وآتيناه الانجيل) [1] مي فرمايد:

«ان هذه الايه حجه علي عدم خلّو الزمان عمن يقوم به حجه الله علي خلقه اذ علم انه بهذا جرت سنه الله من لدن آدم ونوح وآل ابراهيم الي وقت نبيّنا(صلّي اللّهُ عليه وآله وسلّم) ولن تجد لسنه اللّه تبديلاً» [2] .

در مورد طول عمر امام زمان عليه‏السلام سخن بسيار رفته است. معتقدان به «مهدويت نوعي» سعي کرده‏اند از اين مساله، حقانيت خود را اثبات کنند و بر اين امر پاي مي فشارند که امکان ندارد عمر آدمي به درازا بکشد و صدها و بلکه هزار و چندين سال عمر کند؛ ولي انديشمندان شيعي با براهين عقلي و نقلي به اين شبهات پاسخ داده‏اند و به هنگام لزوم با ارائه شاهد مثال‏هايي در ابطال نظريات معتقدان به «مهدويت نوعي» و اثبات امکان ادامه‏ي حيات آدمي کوشيده‏اند.

پيامبر اکرم‏صلي الله عليه وآله مطابق حديثي فرمود: «إنّي تارک فيکم خليفتين کتاب اللَّه حبل ممدود ما بين السمآء والأرض أو ما بين السمآء إلي الأرض، وعترتي أهل بيتي، وإنّهما لن يفترقا حتّي يردا عليّ الحوض» ؛ [1] «همانا من دو جانشين را در ميان شما مي‏گذارم: کتاب خدا، ريسمان کشيده شد مابين آسمان و زمين يا مابين آسمان تا زمين، و عترتم اهل بيتم، و همانا اين دو از يکديگر جدا نمي‏شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند.»

در اين حديث پيامبر اکرم‏صلي الله عليه وآله مي‏فرمايد: «کتاب و عترت تا قيامت از يکديگر جدا نمي‏شوند»، مطابق اين گفتار اگر زماني عدلِ کتاب که همان عترت است در روي زمين نباشد لازم مي‏آيد که اين دو از يکديگر جدا شده باشند، و اين با ظاهر حديث مخالف است.

ابن حجر مکّي مي‏گويد: «در احاديثي که سفارش به اهل بيت شده به اين نکته اشاره دارد که تا روز قيامت زمين خالي از اهل بيتي که اهليّت هدايت دارند نخواهد بود، همان گونه که کتاب عزيز چنين است. و لذا اهل بيت اَمان براي اهل زمين معرفي شده‏اند. و نيز در روايات آمده است: «در هر قوم و دسته‏اي عدولي از اهل بيت من است». [2] .

حافظ سمهودي مي‏گويد: از اين حديث «ثقلين» استفاده مي‏شود که هر زمان بايد فردي از اهل بيت که سزاوار تمسک به اوست تا روز قيامت موجود باشد، تا امر به تمسکي که در روايت به آنها شده معنا پيدا کند، همان گونه که کتاب عزيز چنين است، و لذا اهل بيت اَمان اهل زمين معرفي شده‏اند که هر گاه از روي زمين بروند زمين نيز نابود خواهد شد». [3] .

همين معنا از علامه مناوي در شرح جامع الصغير سيوطي رسيده است. [4] نتيجه اينکه از حديث ثقلين که مورد اتفاق بين شيعه و سني بوده و از احاديث متواتر است به خوبي استفاده مي‏شود که در هر زمان، امام معصومي از عترت پيامبرصلي الله عليه وآله و اهل بيت معصوم او بايد موجود باشد، امامي که اهليّت براي اقتدا و تمسک را داشته باشد، کسي که خود به هدايت مطلق رسيده و از ضلالت به دور است و لذا مي‏تواند ديگران را نيز به هدايت مطلق رسانده و از مطلق ضلالت و گمراهي دور کند. چنين شخصي در اين زمان غير از حضرت مهدي‏عليه السلام نيست.

عده اي در مقام آن بر آمده اند که بگويند مهدي موعود منحصر به فرد خاصي نيست بلکه هر کس که صلاحيت مهدويت را داشته باشد مهدي موعود خواهد شد. ما در اين بحث جمله يا قسمتي از جملات پيامبر و ائمه عليهم السلام را مي خوانيم که با اين جملات ثابت خواهد شد که مهدي موعود همان حجه بن الحسن

است. در صفحه 94 از کتاب منتخب الاثر [1] مي خوانيم: قال رسول الله ص

يا حسين انت الامام و اخ الامام و ابن الامام. تسعه من ولدک الامام امناء معصومون و التاسع مهديهم فطوبي لمن احبهم و الويل لمن ابغضهم.

رسول خدا به امام حسين عليه السلام فرمود: تو خود امام، و برادر امام، و پسر امام هستي نه نفر از اولاد تو امام هستند که آنها امينهائي معصوم - مي باشند. و نهمي آنان مهدي آنها خواهد بود. بمن خوشي و سعادت از آن کسيست که دوست داشته باشد آنان را. و ناراحتي و هلاکت است براي کساني که دشمني کنند ايشان را. و چون اين جملات عربي و نياز به ترجمه دارند و ذکر هر دو موجب تطويل است از اين رو جملات ائمه (ع)

را به فارسي مي نويسيم بدين ترتيب. امام اول فرمود: اگر از روزگار باقي نماند مگر يک روز خداوند بر مي انگيزد مردي از اهل بيت مرا که آن را پر از عدل کند همان طور که پر از ظلم شده. امام دوم فرمود: قائم آن کسي است که روح الله - عيسي بن مريم پشت سر او نماز مي گذارد. و خداوند مخفي مي دارد ولايت او را تا از کسي بر گردن او بيعتي نباشد. و او نهمين اولاد

در ذکر اثبات بودن مهدي موعود متفق عليه بين مسلمين صلوات الله همان حجه بن الحسن العسکري عليهما السلام به نص حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم و امير المومنين عليه السلام و بعضي از امامان که خلافي نيست در فضل و علم و ديانت و زهد و صدق و تقواي ايشان از طرق اهل سنت و از طرق خاصه بي استيفاي متن تمام خبر ايشان که موجب تطويل است بلکه غرض رساندن اين مقداراز مدعي که آن شخص مخصوص همان موعود منتظر است بلکه غرض رساندند اين مقدار از مدعي که آن شخص مخصوص همان موعود منتظر است به نص رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه صلوات الله عليهم به حد تواتر لفظي يا معنوي که سبب قطع باشد از براي منصف خالي از عناد و شبه و در تمام احاديث ‏و اخبار معتبره اهل سنت معارضي براي آنها نيست چه دانستي که جمهور ايشان دعوي مهدويت شخصي مخصوص نکنند و هر خسيسي قابل مهدويت را جايز دانند که مهدي عليه السلام باشد پس باب تاويل آن اخبار نيز بالمره مسدود است چه بي‏معارض عقلي چنانکه

يکي از علماء اماميه گويد بر ما و بر هر عاقلي که ايمان بخدا و رسول و قرآن و پيغمبران پيش از پيغمبر ما محمد (ص) دارد لازمست تامل کند در حال امتهاي گذشته و قرنهاي از ميان رفته و با اين تامل دريابيم که وضع رسولان و امتهاي گذشته شبيه وضع امت ما بوده است از اينرو که نيرومندي هر ديني در زمان پيغمبران گذشته وابسته پذيرائي و قدرداني امتها بوده است از رسولان خود که سبب کثرت پيروان او ميشده در آن عصر و زمان و هيچ امتي بعد از شيوع اسلام چون امت اسلامي مطيع پيغمبر خود نبوده زيرا پيغمبران بزرگي که پيش از پيغمبر ما مدار شريعت گذاري وحي بودند همان نوح است و ابراهيم

و دليل بودن مهدي موعود. از قرآن مجيد آيه شريفه ليظهره علي الدين کله و لو کره المشرکون است. [1] سعيد بن جبير روايت کرده که مقصود مهدي است که از عترت فاطمه (ع) ميباشد. و کسيکه گفته است مقصود عيسي است مطابق آنچه گفتم با هم منافات ندارد. مقاتل بن سليمان و مفسرين پيروان او گفته اند: مقصود خداوند از آيه و انه لعلم للساعه [2] مهدي آخر الزمان است که بعد از ظهور او علائم روز قيامت آشکار ميشود. و پاسخ کسيکه از راه طول زمان غيبت، منکر مهدي عليه السلام شده، بدو گونه

قال رسول الله (ص): يخرج المهدي و علي رأسه غمامة، فيها مناد ينادي هذا المهدي خليفة الله فاتبعوه.

حضرت رسول اکرم (ص) فرمود: مهدي (عج) خروج مي‏کند و بر بالاي سرش ابري باشد و در آن است که فرياد کند اين مهدي خليفه خدا است پس متابعش کنيد.

(اصول الکافي ج 1 ص 703 و کشف الغمه ج 2 ص 449 و بحرا ج 51 ص 158 و مستدرک سفينة ج 10 ص 495):

قال الامام الهادي (ع): الخلف من بعدي الحسن (ع)، فکيف من بعد الخلف؟ فقلت: و لم جعلني الله فداک؟ قال: انکم لا ترون شخصه و لا يحل لکم ذکره باسمه، فقلت، فکيف نذکره؟ فقال: قولوا: الحجة من آل محمد (ص).

حضرت امام هادي (ع) فرمود: جانشين پس از من امام حسن (ع) است پس چگونه خواهيد بود از جانشين او پس از جانشين من؟ راوي گويد: عرض کردم: فدايت شوم چرا؟ فرمود: زيرا شما شخص او را نمي‏بيند و بر شما حلال نيست که نام او را ببريد عرض کردم: پس چگونه يادش کنيم؟ فرمود: بگوييد: حجت از آل محمد (ص).

در جهان بيني مکتب اهل‏بيت ‏عليهم السّلام انسان بدون امام معصوم، و زمين خالي از حجّت بحق الهي، نخواهد ماند؛ چرا که بدون امام معصوم هدايت و کمال صحيح و شايسته انساني ميسّر نخواهد شد. بعلاوه حفظ نظام هستي به برکت وجود حجت‏هاي خداوند است. بر اين حقيقت در جاي جاي روايات رسول اکرم‏صلي الله عليه و آله و ائمه اطهارعليهم السّلام به شيوه‏هاي مختلف تصريح شده است. منتهي گاهي زمينه و شرايط براي حضور علني و آشکار امام‏عليه السلام فراهم است در نتيجه او به گونه‏اي که همه مردم او را مي‏شناسند و به او دسترسي دارند در ميان آن‏ها زندگي مي‏کند، اما در شرايط خاصي به جهت وجود خطرات

ملاصدرا معتقد است، بر پيامبر واجب است که براي بعد از خود جانشيناني قرار دهد، و بايد به گونه‏اي درباره آنها تصريح کند که جايي براي شک و طعن باقي نماند، زيرا وجود مادي آنها براي هميشه باقي نيست، بناچار بايد آشکارا به وجود امامي تصريح کند که امت بدان اقتدا نمايد. [1] همچنين بايد دانست که زمين هيچ‏گاه از حجت الهي خالي نيست، و با رفتن هر کدام، نوبت ديگري مي‏رسد. ايشان براي اين مدعا به اين آيه استشهاد مي‏کنند:

و لقد أرسلنا نوحاً و إبراهيم و جعلنا في ذريتهما النبوة و الکتاب فمنهم مهتد و کثير منهم فاسقون ثمّ قفّينا علي آثارهم برسلنا، و قفّينا بعيسي بن مريم و آتيناه الإنجيل... [2] .

حافظان اهل سنت، از رسول خدا احاديث بسياري نقل کرده‌اند که بر اساس آن در هر زماني براي مسلمانان، امامي وجود دارد و آنان وظيفه دارند آن امام را بشناسند و بيعت او را به گردن بگيرند.

تفتازاني از رسول خدا (ص) نقل کرده است:

من مات و لم يعرف امام زمانِهِ مات ميته جاهليه. [1] .

هر کس بميرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است.

عبداللّه بن عمر از رسول خدا (ص) نقل کرده است:

من مات بغير امام مات ميته جاهليه.... [2] .

هر کس بميرد بدون آن که امامي داشته باشد، به مرگ جاهلي از دنيا رفته است.

از حديث‌هاي بالا به روشني مي‌توان به اين نکته رسيد که

جهت پاسخ به اين سؤال، ضمن فهرست آثار مرتبط موجود (آثاري که اثبات مي کند «القائم المهدي» همان پسر امام يازدهم، امام حسن عسکري (عليه السلام) است) طبق نظام خاصّي مطالب مربوط نقل خواهد شد.

آيه هاي قرآني درباره ي قيام امام مهدي (عج) و غيبتش

جاسم م.حسين با استناد به: کافي، [1] کمال الدين [2] و الغيبة للنعماني [3] ، در اثرش به نام «غيبت امام دوازدهم (عليه السلام)» [4] چنين مي نويسد:

در تفسيرهاي شيعي، بسياري از آيات قرآن به عنوان مستندهايي براي نقش «قائم» و «غيبت» وي ملاحظه شده است. مهم ترين آن آيات، دو آيه ي زير است:

فلا اقسم بالخُنّس، الجوار الکُنّس [5] ; سوگند به ستارگان بازگردنده، سير کننده ي غايب شونده.

در اين فصل، ولادت مهدي موعود - صلوات اللّه عليه - از کتب بزرگان اهل سنّت نقل مي شود و در همه آنها خواهيم ديد که او پسر بلافصل حضرت امام حسن عسکري صلوات اللّه عليه - است. و نيز خواهيم ديد که عده اي از آنان پس از نقل ولادت آن حضرت مي گويند: او همان مهدي منتظر از نظر اماميه است و يا مي گويند: او امام دوازدهم از نظر شيعه است ولي اين سخن در مطلب ما نقصي به وجود نخواهد آورد؛ زيرا در فصل گذشته اثبات کرده ايم که خودشان از رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم نقل کرده اند که به امام حسين عليه السّلام فرمود: «... اَنْتَ اَبُو ائِمَّةِ تِسْعَةٍ، تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ».

حديث شماره 1:

لا تذهب الدنيا حتي يملک العرب رجل من أهل بيتي يواطئ اسمه اسمي. [1] .

دنيا تمام نمي‏شود تا اينکه مردي از اهل بيت من بر عرب غالب شود که اسم او مطابق اسم من است.

حديث شماره 2:

عن علي، کرم اللّه وجهه، عن النبي، صلّي‏اللّه‏عليه‏وآله، قال: لولم يبق من الدنيا إلّا يوم لبعث اللّه رجلا من اهل بيتي يملأها عدلاً کما ملئت جوراً. [2] .

از علي، عليه‏السلام، و او از پيامبر، صلّي‏اللّه‏عليه‏وآله، نقل شده که فرمود: اگراز دنيا جز يک روز باقي نماند خداوند مردي را از اهل بيت من مبعوث مي‏کند که زمين را پر از عدل مي‏کند همچنانکه پر از ظلم شده باشد.

حديث شماره 3:

المهدي من عترتي من ولد فاطمه. [3] .

مهدي از خاندان من و از فرزندان فاطمه است.

حديث شماره 4:

المهدي منّا أهل البيت يصلحه اللّه في ليلة. [4] .

مهدي از اهل بيت من است که خدا در يک شب او را اصلاح مي‏فرمايد.

حديث شماره 5:

المهدي من هذه الامة الذي يؤمّ عيسي بن مريم، عليه‏السلام. [5] .

مهدي از اين امت است و او کسي است که عيسي پشت سرش نماند مي‏خواند.

حديث شماره 6:

تختصّ الامامة بالمهدي مع نزول عيسي، عليه‏السلام. [6] .

امامت مخصوص مهدي است همراه و همزمان با نازل شدن عيسي، عليه‏السلام، از آسمان.

حديث شماره 7: ابن عباس روايت مي‏کند که رسول اللّه فرمود:

المهدي طاووس اهل الجّنه. [7] .

مهدي طاوس اهل بهشت است.

حديث شماره 8:

عن ابن عباس عن النبي، صلّي‏اللّه‏عليه‏وآله، ملک الأرض أربعة، مؤمنان و کافران، فالمؤمنان ذوالقرنين و سليمان و الکافران نمرود و بخت النصر و سيملکها خامس من اهل بيتي. [8] .

از ابن عباس و او از پيامبر، صلّي‏اللّه‏عليه‏وآله، روايت کرده است که: پادشاهان زمين چهار نفر بودند، دو نفر مؤمن و دو نفر کافر، دو نفر مؤمن، ذوالقرنين و سليمان بودند و دو نفر کافر نمرود و بخت‏النصر و بزودي پنجمين نفر از اهل‏بيت من زمين را مالک مي‏شود.

حديث شماره 9:

کيف أنتم إذا نزل ابن مريم و إمامکم منکم. [9] .

چگونه‏ايد زماني که عيسي بن مريم نازل شود و امامتان از خودتان است.

حديث شماره 10:

لن تهلک أمة أنا في أوّلها و عيسي بن مريم في آخرها و المهدي في وسطها. [10] .

امت من گمراه و هلاک نمي‏شوند چون من در اول اين امتم و عيسي در آخر آن و مهدي در وسط آنست.

حديث شماره 11:

أخرج ابونعيم و ابن ماجه عن أنس، قال سمعت رسول‏اللّه، صلّي‏اللّه‏عليه‏وآله، قال: نحن سبعة من ولد عبدالمطلب سادة أهل الجنة، أنا و حمزة و علي و جعفر و الحسن و الحسين و المهدي. [11] .

ابونعيم و ابن ماجه از انس روايت مي‏کنند که گفت: پيامبر فرمود: ما هفت نفر از فرزندان عبدالمطلب بزرگان اهل بهشتيم، من و حمزه و علي و جعفر و حسن و حسين و مهدي.

ـ ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون،

ابوالفيض سيد احمدبن محمد بن صديق غماري، شافعي، ازهري، مغربي، (درگذشته1380) چاپ مطبعه ترقي دمشق 1347،

2ـ ابراز الوهم من کلام ابن حزم،

احمدبن صديق غماري مؤلف قبل، چاپ 1347 مطبعه ترقي دمشق،

3ـ الاحتجاج بالاثر علي من انکر المهدي المنتظر،

با مروري کوتاه بر مندرجات تعدادي از کتب اختصاصي امام مهدي منتظر يا کتبي که بخشي از هر يک از آنها بذکر احاديث آن جناب اختصاص يافته، بدين واقعيت پي ميبريم که حداقل حدود شصت نفر از صحابه پيامبر اکرم ص احاديث و روايات مربوط به حضرت مهدي منتظر را بلاواسطه از قول آن بزرگوار نقل و اشاعه داده اند، که ما در اين مقاله تنها به ذکر اسامي صحابه مطرح شده در منابع مربوطه اهل تسنن که تعداد آنها متجاوز از چهل نفر است اکتفا نموده، ومي گوييم نقل همين عده از صحابه احاديث «مهدي منتظر» را، محکم ترين دليل است بر صحت و تواتر و قطعي الصدور بودن آنها از ناحيه رسول خدا(ص)،

.